Leven op menselijke maat

We willen een bruisende stad. Wat hebben we aan een lage onroerendezaakbelasting als we geen cultuur hebben? Als er niks te beleven is, dan is Amersfoort niet aantrekkelijk. Amersfoort heeft instellingen op cultuurgebied, festivals, losse initiatieven op gebied van kunst en cultuur en beeldende kunst, waaronder kunst in de openbare ruimte. De grotere instellingen op cultuurgebied behoren tot de culturele basisinfrastructuur en ze hebben een langdurende subsidierelatie met de gemeente. Een aantal festivals zoals Amersfoort Jazz, Dias Latinos, Musica Mundo – Rhythms of the World, September Me, Pop in het Park en Spoffin maken gebruik van een vierjaren-subsidierelatie. Voor losse initiatieven en voor beeldende kunst is er jaarlijks subsidie beschikbaar die kan worden toegekend na beoordeling door een commissie bestaande uit deskundigen. Ook kunnen beeldend kunstenaars meedingen naar subsidie voor een vrije kunstopdracht. We willen structureel meer investeren in cultuur, o.a. amateurkunst en we vinden het noodzakelijk dat we de medewerkers van Cosmic & De Veerensmeederij betalen conform de CAO. Dit is momenteel niet het geval.

De instellingen die tot de culturele basisinfrastructuur behoren willen we graag blijven ondersteunen. Op het gebied van podiumkunsten zijn dat: theater de Flint, theater de Lieve Vrouw en poppodium Fluor. De Flint is al jaren eigenlijk meer in gebruik voor congressen en dergelijke dan voor cultuur. Op het gebied van cultuureducatie: bibliotheken Eemland, Scholen in de Kunst en als organisatorisch onderdeel van Scholen in de Kunst het NEOS (Kunst in Onderwijs en Samenleving). Amersfoort in C omvat: museum Flehite, Kunsthal Kade en het Mondriaanhuis. Holland Opera is als productiehuis ook opgenomen in deze basisinfrastructuur.

Wel willen we het huidige aanbod actualiseren en eventueel herorganiseren. In ieder geval is het huidige culturele aanbod te mager en de bezetting moet omhoog. Moeten Flint, Fluor en Lieve Vrouw verhuizen naar het oude Stadhuis? Zo ontstaat een Cultuurhuis voor iedereen! Daarin bijvoorbeeld Kindertheater, allerlei maatschappelijke clubjes en met een gecombineerde ‘backoffice.’ De plek van de Flint is eigenlijk niet goed geschikt voor de grote toeloop van publiek. Daar zou woningbouw juist wel goed passen.

In vergelijking tot andere middelgrote steden staat Amersfoort volgens de culturele atlas van gemeenten op de 26ste plek, terwijl Amersfoort de 15de stad van het land is. Er is dus niet alleen werk aan de winkel, maar er zal in de komende gemeenteraadsperiode structureel meer geld voor cultuur ter beschikking moeten komen. De PvdA is voorstander van een slimme op maat gesneden uitbreiding van het totale subsidiebedrag. De cultuurvisie uit 2017 had veel ambitie. De Covid19 crisis heeft ook in Amersfoort de cultuur stevig geraakt en het vijandige cultuurbeleid van de rijksoverheid draagt niet bij tot een spoedig herstel. Per saldo staan we nu op het punt waar we in 2017 vertrokken. In de komende jaren zal Amersfoort alle zeilen bij moeten zetten om tot een volledig herstel van de cultuursector te komen.

Er ligt een toekomstvisie voor de musea (Amersfoort in C). Met de oprichting van Museum Amersfoort NL zal niet alleen museum Flehite een nieuwe naam krijgen, maar zullen de Elleboogkerk en het Rietveld paviljoen onderdeel van dit geheel gaan uitmaken. De PvdA ziet graag dat dit plan verder wordt uitgewerkt.

Ook een toekomstvisie voor de podia is noodzakelijk, omdat naast Flint, De Lieve Vrouw en Fluor een middenzaal nodig is die geschikt is voor muziekoptredens. In die toekomstvisie is vele partijen waaronder Holland Opera als productiehuis betrokken is. Inmiddels is een motie van o.a. de PvdA aangenomen om scenario’s uit te werken op de plek van het huidige Stadhuis.

De eerste verkenningen om tot een klimaatneutrale huisvesting te komen hebben ook zijn weerslag op de huisvesting van de podia. Bouwen op het huidige terrein van het stadhuis is nadrukkelijk een optie, maar ook de kop van de Isselt is in beeld, zeker als daar in de toekomst meer huizen zullen worden gerealiseerd.

Van oudsher is cultuureducatie een speerpunt in het kunst- en cultuurbeleid van de PvdA. Het is dus goed om te beseffen dat NEOS de bemiddelingsfunctie heeft om het onderwijs in de breedste zin van het woord te faciliteren met cultuurprogramma’s. Alle doelgroepen komen immers samen binnen het onderwijs. Met name zal het speerpunt moeten liggen in het ontwikkelen en uitvoeren van programma’s van de diverse Amersfoortse culturele instellingen. Juist extra geld voor programmering en uitvoering is in de komende jaren noodzakelijk om cultuureducatie te verstevigen.

Amersfoort heeft in de afgelopen tien jaar veel geld besteed aan nieuwe onderkomens van culturele instellingen of het verbeteren van culturele accommodaties. Dat is goed en belangrijk. En het eind daarvan is nog niet in zicht nu in 2030 de eerste stappen voor een klimaatneutrale huisvesting moeten zijn gezet. Het gevaar daarvan is dat het cultuurbudget voor een groot deel zal worden besteed aan huisvesting. Stenen zijn belangrijk, maar stappen zetten naar een mooi en goed cultureel programma voor de bewoners van stad en regio mag niet in het gedrang komen. Vandaar dat de PvdA de komende jaren een slimme op maat gesneden uitbreiding van de subsidie voorstaat.

Daar waar we moeten investeren in ‘stenen’, moeten we ook subsidie verstrekken voor programmeren en uitvoeren. De PvdA kiest ervoor om eerst een inhaalslag te maken om de inhoudelijke programmering beter op orde te krijgen om vervolgens de verhouding tussen de kosten voor accommodatie en organisatie evenredig te laten groeien met programmeren en uitvoeren.

Cultureel ondernemerschap was een lange tijd het modewoord voor minder subsidie. Een aantal instellingen heeft haar inverdienvermogen fors vergroot. Maar als dit cultureel ondernemerschap ten koste gaat van de primaire inhoudelijke taak van de instelling spannen we het paard achter de wagen. De PvdA wil in de komende raadsperiode de culturele instellingen verleiden tot organisatorische samenwerking om daarmee de kosten te drukken. Denk daarbij aan centrale inkoop van goederen en diensten, loonadministratie, centrale (online) ticketverkoop, slim bundelen van personeel, enz. Er zijn honderd redenen om het niet te doen en slechts één om het te proberen.

Grote instellingen helpen de kleinere. Het uitgangspunt daarbij is dat het voor de inwoners van stad en regio makkelijker en toegankelijker wordt om deel te nemen aan cultuur.

Sportvoorzieningen aan de noordkant van de stad zijn vrij goed ontwikkeld, al kan het altijd nog beter, maar culturele voorzieningen zijn beperkt. Zijn de wijken in het noorden ook op langere termijn prettige leefgebieden, waar mensen – volwassenen, jongeren, ouderen – het gevoel hebben dat ze bij de stad horen? We denken niet altijd. Veel van de voorzieningen staan in het centrum. Er is een stevige uitbreiding van culturele voorzieningen in Amersfoort-Noord nodig. Een vergaand idee is het nieuwe gemeentehuis niet in het centrum te plaatsen, maar in Vathorst. De locatie van het gemeentehuis is al bepaald, dus dit idee is achterhaald, maar het is van belang dat we meer gemeentelijke diensten, afdelingen of voorzieningen in Vathorst vestigen. In Noord wonen immers de meeste mensen en het kan de centrumfunctie binnen Vathorst en de identiteit van Vathorst versterken. Dat werkt twee kanten op: de gemeente wordt meer zichtbaar in Vathorst, maar Vathorst wordt ook meer zichtbaar voor de gemeente. Er is meer flexibiliteit mogelijk bij de fysieke locatie van diensten in het huidige tijdperk van digitalisering.

Betrekken we jongeren aan de noordkant wel genoeg bij de stad? Een belangrijk voorbeeld is de skatebaan. Die was ooit de grootste van Europa, maar die is inmiddels versleten. Oorspronkelijk was het skatepark alleen bedoeld voor skateboarders en inlineskaters, maar inmiddels zijn er ook veel BMX-ers, stuntsteppers en jonge kinderen op driewielers te vinden. Door de drukte zitten deze verschillende groepen gebruikers van uiteenlopende leeftijden met eigen wensen en vaardigheden elkaar ook regelmatig in de weg. Voor het onderhoud is al een budget beschikbaar en we denken dat uitbreiding van dit budget zinvol is om verder te kunnen gaan dan onderhoud alleen. We vinden het erg belangrijk dat we met de gebruikers in gesprek gaan over de aanwending van dit budget. Gebruikers kunnen een online vragenformulier invullen, maar wat ons betreft gaan we veel uitgebreider met de jongeren praten over wat zij willen met de baan. Ook bij andere projecten in de stad moeten we veel meer aandacht geven aan meedenken en meebeslissen door de gebruikers. ‘Starten voor de start’ noemen we dat.

Toen we met de PvdA in Vathorst de deuren langs gingen, kregen we het vaakst mee dat er een gebrek is aan activiteiten voor jongeren tussen de 16 en 18 jaar. Die zijn daarvoor aangewezen op het centrum. We vinden uitbreiding van activiteiten voor deze groep in Noord erg belangrijk.

Niet alleen in Noord moeten we jongeren veel meer betrekken, maar in de hele stad en we moeten de voorzieningen voor jongeren uitbreiden. Zo moet het fonds voor sport en cultuur voor de jeugd meer aandacht krijgen, zodat de dekking verbetert.

Er is betere ondersteuning nodig van sportverenigingen en dat geldt juist voor kleinere verenigingen. De gemeente moet niet alleen streven naar grote, brede verenigingen, maar ook de kleinere verenigingen steunen. Daarbij zouden de kleine verenigingen beter ondersteund moeten worden in de organisatie van hun eigen activiteiten. Ook in de noodzakelijke samenwerking tussen kleinere verenigingen om de capaciteit van de accommodaties beter te benutten, zal de gemeente beter moeten helpen. We moeten daarbij de groeiende groep ongebonden sporters (mensen die op eigen gelegenheid, fietsen, hardlopen, wandelen, etc.) niet vergeten. Zo moet de gemeente de fiets- en hardlooproutes blijven verbeteren en uitbreiden. Voorzieningen als calisthenicsparken worden niet alleen door sporters, maar ook door kinderen en jongeren gebruikt en we moeten er daarom meer in investeren.

In het betere normaal hoort meer toegang tot voorzieningen van welzijn en sport, vooral voor jongeren. Dit betekent dat de beschikbaarheid en ook de vindbaarheid van voorzieningen omhoog moet. De kwaliteit en het onderhoud van de sportvoorzieningen worden beter als we meer medewerkers kunnen inzetten. Dit kunnen we combineren met het idee van de basisbaan om zo ook uitstroom uit de bijstand mogelijk te maken. Ook de bezetting van de sportvoorzieningen zou omhoog moeten. En kunnen, want de basisscholen moeten 25% meer sportles gaan geven en dat kan deels prima in de sportaccommodaties.

Bij jeugdzorg en maatschappelijke zorg hebben we ons in het model van de regiegemeente veel te veel afhankelijk gemaakt van zorgaanbieders. De kosten voor zorg in Amersfoort overstijgen het beschikbare budget heel fors, maar er vallen toch nog veel burgers buiten de boot. Dat komt omdat de zorgverlening te weinig gebaseerd is op inhoudelijke keuzes. Bij een beperkt budget zullen we keuzes moeten maken om ervoor te zorgen dat de mensen die zorg nodig hebben dat ook echt kunnen krijgen. Die keuzes moeten wij zelf maken. We kunnen niet blijven wijzen naar de beperkte budgetten die het Rijk verstrekt. Tegelijkertijd hoeven we niet te schromen om bij het Rijk te blijven pleiten voor het compenseren van tekorten op de Jeugdzorg. Amersfoort zal de vragen over jeugdzorg en maatschappelijke zorg veel meer in eigen hand moeten nemen: wie gaan we helpen en wie vragen we het zelf te doen? We denken dat we de regels rond jeugdzorg en maatschappelijke zorg veel meer zelf moeten bepalen en ons daarbij meer dan vroeger sturend, niet volgend moeten opstellen. Juist bij dit onderwerp is ‘starten voor de start’ erg van belang: wat willen wij? Pas als we dat goed in beeld hebben, kunnen we zorgaanbieders opdracht geven dat ook te bieden. Hierdoor zijn we als gemeente Amersfoort dan ook beter in staat om exorbitante winsten in de zorg te voorkomen die ‘zorgcowboys’ maken. Op dit moment hebben we dat niet genoeg onder controle. 

Bij de hulp aan individuele burgers moeten we als gemeente ook veel meer zelf beslissen. Anders ontstaat het gevaar dat wie zich meldt geholpen wordt, terwijl we degene die de weg niet goed kan vinden over het hoofd zien. Amersfoort zal veel meer dan voorheen het heft in eigen hand moeten nemen. De zorgaanbieders werken immers niet namens de gemeente onder een lichte regie; nee, integendeel, de gemeente heeft de verantwoordelijkheid voor onze mensen te zorgen en daarbij werken de zorgaanbieders in opdracht van de gemeente. Zo hebben we ook veel meer de vinger op de zere plek, waar zaken niet deugen.

De gemeente moet via het passend onderwijsbeleid steun bieden aan basisscholen, niet om meer kinderen door te verwijzen naar specialistische jeugdzorg, maar door al binnen het onderwijs een deel van de zorg uit te voeren. Hierbij moeten we ons er wel van bewust zijn dat we het onderwijs niet kunnen overvragen, dus het kan goed betekenen dat voor passend onderwijs ook extra menskracht nodig is. Scholen krijgen hiervoor een budget vanuit het landelijke beleid.

Een van de zaken waarbij de gemeente veel meer zelf moet sturen, is de bundeling van zorg-, sport- en welzijnsactiviteiten in een buurt. We zouden de mogelijkheden moeten vergroten voor sportkantines om ook doordeweeks en overdag een functie te vervullen in de wijk, bijvoorbeeld als steun- en informatiepunt, vroeger heetten die ‘stips.’ Daarnaast krijg je door bijvoorbeeld de huisarts op te nemen in een voorzieningencentrum automatisch toeloop van senioren en andere groepen. Dit geeft de gemeente een geweldige kans om contact te leggen met de burger in plaats van de moeilijke contacten achter de voordeur te moeten leggen. Corona leert ons dat veel senioren een ongezonde leefstijl hebben en bijvoorbeeld lijden aan overgewicht. Gemeenten hebben geen directe invloed op de huisarts. Dus dergelijke voorzieningencentra zullen in samenwerking van de grond getrokken moeten worden. De gemeente zal hierbij het heft in handen moeten nemen, want het gebeurt niet vanzelf.

We denken dat de gemeente een heel belangrijke rol te vervullen heeft als het gaat om leefstijl en we denken dat dat een centraal punt is voor de Partij van de Arbeid, omdat we altijd goed kijken naar ongelijkheid. Leefstijlproblemen vloeien voort uit verschillen in inkomen en opleiding: mensen met lage inkomens en lage opleiding hebben veel meer last van leefstijlproblemen dan mensen met een hoog inkomen. Mensen met (zoals dat in bestuurstaal wordt genoemd) een lage sociaaleconomische status overlijden gemiddeld 8 jaar eerder en ze hebben in (maar liefst) de laatste 15 jaar van hun toch al kortere leven een beduidende slechtere levenskwaliteit. Een deel ervan is het gevolg van roken, niet bewegen, geen sport, te veel suiker en slechte lucht. Creëren van sportfaciliteiten in zo’n gebundeld centrum kan helpen dit te voorkomen. De ongelijkheid in leefstijl en gezondheid is deels het gevolg van ongelijkheid in inkomen en opleiding. Om deze reden maken we ons sterk voor een heel stevige inzet door de gemeente op leefstijl en gezondheid.

De gemeente Amersfoort zal werk moeten maken van het beweegconcept 2+1+2, zodat kinderen de norm van 5 uur in de week beweging op en rondom de school kunnen halen. Dat houdt in dat we naast de 2 uur bewegingsonderwijs onder schooltijd er 1 uur pauzesport en 2 uur bewegen na schooltijd bijvoorbeeld in de wijk, bij een sportvereniging of BSO stimuleren. We moeten hierbij ook speciaal aandacht hebben voor kinderen in huishoudens met een laag inkomen. De PvdA gaat zich daar sterk voor maken!

De basisbaan is een prima middel om de zorg te versterken, want zo kunnen we extra handen erbij krijgen in de zorg. En tegelijkertijd vergroten we de participatie en dat is een belangrijke stap naar zelf- en samenredzaamheid. Een burger die maatschappelijke zorg ontvangt vanuit de gemeente, zou ook prima stappen richting grotere zelf- en samenredzaamheid kunnen zetten in een basisbaan en de burger zou op zijn of haar beurt in die basisbaan soms taken kunnen uitvoeren die bijvoorbeeld sportverenigingen ondersteunen. Zo vallen zorgbeleid en werkbeleid samen en zo maken we maximaal gebruik van de mogelijkheden tot combineren die we binnen de gemeente hebben. Technisch gezegd, op zo’n manier maken we de ‘transformatie’ waar die in de decentralisatie van het sociaal domein naar de gemeentes is gevraagd. De financiering kan deels vanuit de bijstandsmiddelen, maar uiteraard is het salaris voor de basisbaan hoger dan de bijstand. Voor een basisbaan krijgt een werknemer gewoon minimaal het minimumloon. Er zal dus ten opzichte van de bijstandsuitkering wat extra geld vanuit de gemeente bij moeten, maar hier krijgen we ook veel voor terug, de persoon die in de basisbaan werkt, helpt bijvoorbeeld in de zorg of in het onderhoud van de openbare ruimte.

Maatschappelijke zorg voor ouderen gaat steeds meer samenvallen met huisvesting, denk aan zorgwoningen, gezamenlijk wonen waarbij onderlinge zorg en wonen samenvallen, zorgbuurthuizen, mantelzorg. We moeten veel meer ruimte maken voor woon-zorgconcepten. Bij het huisvestingsbeleid en het zorgbeleid voor ouderen is ook ‘starten voor de start’ nodig: welke gezamenlijke initiatieven zouden ouderen, zorgverleners en andere betrokkenen willen nemen? Cultuur-sensitieve zorg is hierbij ook van belang en de toegang tot natuur, snelfietsroutes, sportvoorzieningen, want ouderen zijn vitaal. Hoe kan de gemeente hierbij helpen? Een van de ‘transformaties’ van maatschappelijke zorg die van gemeentes is gevraagd is om burgers veel meer het heft in eigen handen te geven.

Het huisvestingsbeleid is erg ingewikkeld, omdat het ook een landelijke aanpak vraagt. Binnen Amersfoort moeten we zoeken hoe we binnen de kleine leefgemeenschappen ouderen optimaal kunnen opvangen en ze een mooie plek toebedelen in de sociale structuur.

Hetzelfde geldt voor jongeren. Ook hier moeten we ‘starten voor de start.’ Ook jongeren moeten we betrekken: welke voorzieningen willen jongeren eigenlijk? Hierbij is vooral Amersfoort-Noord van belang. Er zijn heel veel verenigingen en voorzieningen in de oude dorpen die inmiddels door Amersfoort zijn omsloten, maar in Vathorst is het culturele leven beduidend kaler. We moeten onderzoeken op welke wijze we met jongeren in deze stad omgaan en wat jongeren zelf willen. Hierom is het ook nodig om meer jongerenwerkers aan te stellen. Bijvoorbeeld in vergelijking met Utrecht, hebben we in Amersfoort structureel te weinig buurtnetwerkers. De jongerenwerkers zelf zeggen ook dat ze handen tekort komen, dus daar moeten we meer ruimte voor vrijmaken. Investeren in beter jongerenwerk helpt problemen te voorkomen en het helpt zo dus ook om het beroep op de individuele jeugdzorg te beperken.

Het is erg belangrijk dat we meer aandacht geven aan mensen die last hebben met lezen en het goed begrijpen van tekst. Laaggeletterden hebben het moeilijk en we moeten ervoor zorgen dat ze niet nog meer achterop raken. De gemeente zal heel duidelijk moeten communiceren, maar ook moeten investeren in de ondersteuning van laaggeletterden. We pleiten voor een makkelijk vindbaar ondersteuningspunt, met een ‘menselijke maat,’ een echte persoon, die mensen helpt als ze bijvoorbeeld gemeentelijke, maar ook andere teksten moeilijk te begrijpen vinden.

Bij alle gemeentelijke voorzieningen in het van belang dat mensen met een beperking kunnen meedoen als iedere andere burger van onze stad. Dit gaat niet alleen om lichamelijke beperkingen. Zo’n 25% van de Nederlanders is functioneel analfabeet. Van groot belang is daarom de toegankelijkheid van informatie.

En hoe maken we de voorzieningen inclusief? Kunnen we in het jongerenbeleid ook de culturele diversiteit overbruggen? De bibliotheek en de Scholen in de kunst hebben een deel van hun activiteiten verlegd naar educatieve projecten waardoor alle groepen worden benaderd. Het poppodium is aantrekkelijk voor jongeren. Maar gemeentelijke culturele voorzieningen zijn nog steeds vooral op een wit, hoogopgeleid, stedelijk publiek gericht. Culturele activiteiten voor andere groepen spelen zich vooral binnen de eigen groep en de eigen voorzieningen af. Dat levert enerzijds een enorme bijdrage aan de sociale integratie van mensen en daarom moet de stad dat ruimhartig steunen, maar anderzijds zouden we wegen moeten vinden om tot meer uitwisseling tussen groepen te komen.

Wijkvoorzieningen vereisen een steviger inzet van werk en ook hier zijn mogelijkheden om te zorgen voor uitstroom uit de bijstand via een basisbaan. Hierbij is ook aandacht nodig voor sociaal-culturele voorzieningen en voor het tegengaan van discriminatie.

Criminaliteit kan iedereen raken. Soms worden gewone mensen meegetrokken in criminele activiteiten. Dit wordt ondermijning genoemd. Criminelen gebruiken andere mensen om hun activiteiten uit te voeren. Denk aan ‘katvangers’ die overgehaald worden om hun betaalrekening beschikbaar te stellen of mensen die worden verleid een wietkwekerij te beginnen op hun zolder. Mensen in een kwetsbare positie zijn relatief vaak het doelwit van criminelen. Het is verleidelijk om ‘ja te zeggen, maar als je eenmaal vast zit aan een crimineel contact, kom je er heel moeilijk weer vanaf. Soms gaat het van kwaad tot erger. De PvdA wil dat de gemeente harder optreedt tegen deze vorm van criminaliteit en ook preventief optreedt. Wij steunen beleid dat hierop gericht is. Daarnaast steunen we de extra inzet van BOA’s. Zij vormen een belangrijke schakel in onze orde en veiligheid op straat. Ook cybercrime zal steeds meer aandacht en dus meer uren vragen van de politie.

De PvdA-fractie heeft in de afgelopen periode consequent ingezet op het behoud van de financiële ruimte voor het sociaal domein en de fractie is daarom kritisch geweest over grote projecten zoals het nieuwe gemeentehuis. Dit geldt ook voor de Westtangent en de Nieuwe Poort. We steunden de Westtangent, mits die binnen het budget zou blijven; maar het kon niet binnen budget, daarom hebben we in de afgelopen raadsperiode onze steun ingetrokken. We hebben onze steun mede ingetrokken omdat de reserve voor het sociaal domein geheel is verdampt.